सध्या जगात युद्धसदृश वातावरण तयार झालंय. तिकडे इस्रायल पॅलेस्टिनींमध्ये मोठा भडका उडालाय. इकडे आपल्याकडे नक्षलवादी पोलिसांना उडवतायात.
सध्या जगात युद्धसदृश वातावरण तयार झालंय. तिकडे इस्रायल पॅलेस्टिनींमध्ये मोठा भडका उडालाय. इकडे आपल्याकडे नक्षलवादी पोलिसांना उडवतायात. तिकडे काश्मीर खोरे अशांत आहे. इकडे नाक्यावर प्रशांत कुणाच्या कानफटात मारतोय. तिकडे तिबेटींवर चीन डोळा ठेवून आहे. इकडे समोरच्या शालूवर एकबोटेचा डोळा आहे. तिकडे मलेशियाचे विमान युक्रेनमध्ये कुणीतरी उडवलंय. इकडे पत्नी शेवंताबाईने माझ्यावर लाटणे फेकले. पाहा मंडळी सगळीकडे युद्ध ..युद्ध..आणि युद्ध..!
तुम्ही पाहतच असाल. अलीकडच्या ब-याच वर्तमानपत्रांत निवृत्त कॅप्टन, निवृत्त मेजर, निवृत्त कमांडर वगरे सगळे निवृत्तीबुवा अलाणे फलाणे युद्धावर दे दणादण लिहितायत. ही मंडळी आपले अंदाज, अनुमान, भविष्य वगरेंचे वाचकांवर सटासट तोफगोळेच फेकतायत. सन्यातल्या या निवृत्त मंडळींना भलतीच मागणी आहे. मी ‘मिडलइस्ट एक्सपर्ट’ असल्याने मलापण डिमांड आहे, हे काय तुम्हाला वेगळं सांगायला नको. पूर्वी मी इस्त्रायल-पॅलेस्टाइनवर बरंच लिखाण केलं होतं. त्यामुळे मला मध्यपूर्वेचा तज्ज्ञ, विचारवंत, विश्लेषक म्हणतात. खरं तर मी मध्य रेल्वेचे आभार मानायला हवेत. डब्यातल्या मारामा-या बघून युद्धातले डावपेच हळूहळू मला कळू लागलेत. शिवाय डब्यात घुसण्याच्या सरावाने मी काश्मीर घुसखोरीवर डझनभर लेख लिहू शकलो. कुठली गोष्ठ कुठे उपयोगी पडेल याचा नेम नाही बघा. असो, तर सध्या युद्धावर लिहिणाऱ्यांची चंगळ आहे, हे मात्र खरं.
अलीकडे या ब-याच एक्सपर्ट लोकांनी जग वाटून घेतलंय. कुणी अमेरिकेवरच लिहितो, तर कुणी मॉस्कोवर नजर ठेवून असतो. कुणीतरी सतत काश्मीरवरच लेख पाडत असतो. तर कुणाची लेखणी फक्त एलटीटीईसाठी असते. तर कोण हाफिज सईदवर लक्ष ठेवून असतो. आमच्या गल्लीतला एकजण सध्या युक्रेनवर नजर ठेवून असल्याचे मला अलीकडे कळलेय. साल्याला क्रेनवर लटकवायला हवे. माझ्या गल्लीत मला स्पर्धा चालणार नाही. मी त्याच्यावर लक्ष ठेवून आहेच. तशी माझी नजर चौफेर असते. अलीकडे आपल्यावर कोण काय डागेल, भरोसा नाही.
जगातील विविध घटनांवर मी लेख लिहित असल्यामुळे होतं काय की, अशा मक्तेदारीवाला लेखकांशी माझा ब-याचदा वाद होतो. मला इतर लेखक धमक्या देतात कधीकधी. त्यांच्या हद्दीत म्हणजे त्यांच्या विषयात घुसल्याने ते कमालीचे उखडतात. मग माझ्या एखाद्या घुसखोर लेखाने फोनवर कुणाशीतरी चकमक उडते. कधी कधी युद्धासारखा भडकासुद्धा उडतो. गेल्या आठवडयात चार वेळा मला दूरध्वनी उपकरण विनाकारण बदलावं लागलं. तीनवेळा मोबाइल नवीन घ्यावा लागला ना. अर्थातच लिखाणातून मी हे पैसे वसूल करतोच. हे रोजचं नुकसान आपल्याला नाही परवडत. आसो .
तर सध्या निवृत्त मेजर कॅप्टन वगरे आपल्या लेखणीने घणाघाती हल्ले करतायत. कुणी ओबामाला सुनावतो, तर कुणी नवाज शरीफना समज देतो. त्यामुळे सर्वसाधारण लिखाण करणारे लेखक भंगारात जमा झालेत. मी ऐकलंय की, वांद्रयाच्या साहित्य सहवासातले लेखकसुद्धा कमालीचे अस्वस्थ झालेत. या निवृत्त मेजर, कमांडर लोकांनी या लेखकाचं कंबरडं मोडलंय. ही साहित्य सहवासातील मंडळी कुठे लेख घेऊन गेली की प्रकाशक पहिला प्रश्न विचारतो, कशावर लिहिलंय? मग हे छाती पुढे काढत म्हणतात, ‘एकदम जबरदस्त लेख लिहिलाय, भावनोत्कटतेचा विलास’. नाव ऐकूनच प्रकाशक त्यांना बाहेरचा रस्ता दाखवतो. म्हणतो, युद्धावर काही असेल तर बोला नाहीतर चालायला लागा. मग हे प्रख्यात आपला तो बहुमोल लेख भावनोत्कटतेने घरातल्या कोप-यात भिरकावतात. नाक्यावर जातात. तिथल्या एका चहाच्या टपरीवर जाऊन आदेश देतात. विलास एक कटिंग चाय..! साहित्य सहवासाजवळच्या रद्दीवाल्यांची या वर्षी दिवाळी चांगली जाणार असल्याचे कळते.
दिवसाला डझनभर कविता पाडणारा आणि पंचवीस-तीस अंकांना कविता पाठवणारा आमचा मित्र पी. रेडकर पार रडवेला झालाय. कवितेतला एकदम दादा माणूस, पण सध्या दादामुनींचे सिनेमा बघत घरात बसलेला असतो. कुणीच त्याच्या कवितांना विचारत नाही. कुठे गेला की, भारत-पाकिस्तानवर एखादी कविता असली तर द्या म्हणतात. मी त्याला आधीच िहट दिली होती. म्हटलं, खंडया बाहेर वातावरण बदललेलं आहे. जगावर युद्धाचे ढग पसरतायत. माझे ऐक, तुझी कवितापण बदल. कविता स्फोटक व्हायला हवी. भडक व्हायला हवी. कवितेत पडझड, आग, मृतदेह वगरे दिसायला हवेत. नाही ऐकलं. काय झालं? पडलाय ना आपल्या घरात मेल्यासारखा.
गेल्या आठवडयात गाझा पट्टीवर हल्ला झाल्यापासून तर मार्केटमध्ये नव्या लेखकांनी हातभट्टीची लावून जोरदार मुसंडी मारली ना. हे नवे लेखक फक्त क्षेपणास्त्र, अण्वस्त्रांवर लिहितात. त्यातही प्रत्येकानं अस्त्र वाटून घेतलंय. जणू काही आपल्या वस्त्रात ते अस्त्र खोचूनच फिरत असतात. कुणी स्कड या क्षेपणास्त्रावर लिहितो. तर कुणी पॅट्रियटवर. अजून एक लेखक आहे. तो सदानकदा त्याच्या टेरेसवर आढळतो. नंतर मला कळले की, हा फक्त ड्रोन हल्याचा एक्सपर्ट आहे. परवा तर मी आमच्या नाक्यावरच्या सदानंद हॉटेलात एकाला पाहिलं. हे महाशय नेहमी सोडा टाकून जिंजर पितात आणि फक्त िस्ट्रजर या क्षेपणास्त्रावर लिहितात. मला हा जिंजर पिणारा आतून डेंजर वाटला. चेह-यावरून त्याचा अंदाज पण येत नाही. काल म्हणे, गिरगावच्या मुगभाट लेनमध्ये यापैकी दोन लेखकांची खडाजंगी झाली. एक लेखक पाकिस्तानच्या घौरी मिसाईलवर लिहिणारा, तर दुसरा भारताच्या पृथ्वी क्षेपणास्त्रवाला! मंडळी आता तुम्हीच सांगा, या दोन लेखकांनी समोरासमोर येणं बरं का? खडाजंगी नाही तर काय होणार? नशीब ऐनवेळी ब्राह्मोस क्षेपणास्त्रावले तिथे टपकले. नाहीतर मोठा राडा झाला असता.
माझं एक बरं असतं. मी नेहमी जागतिक पातळीवर विचार करतो. त्यामुळे लिखाणाचा दर्जा मला कायम टिकवावा लागतो. रस्त्यावरचे खाणेपिणे मला टाळावे लागते. मला माझ्या शरीरात भेसळ करून चालत नाही. शुद्धपणामुळे मी निरोगी राहतो. माझं लिखाण निर्दोष असतं, हे जे तुम्ही नेहमी म्हणत असता त्याचे गुपित हेच बरं का. साहजिकच लिखाणात कसलीच भेसळ मी खपवून घेत नाही.
कालची गोष्ट. दुपारी कुणाचातरी फोन आला. फोन भारताबाहेरून होता. आंतरराष्ट्रीय लिखाण त्यामुळे आंतरराष्ट्रीय फोन येणं स्वाभाविक आहे म्हणा. तर तो गृहस्थ मला म्हणाला, तुम्ही तुमच्या ठाणे नामक शहरातल्या काळी माती नामक साप्ताहिकात ‘इराकमधील दहशतवाद’ असे शीर्षक असलेला लेख लिहिलाय.
मला नवल वाटलं. त्या लेखाची खबर इराकपर्यंत जावी. कमाल आहे, माझ्याबाबतीत असे ब-याचदा घडत असते म्हणा. मला त्याचे फार काही वाटत नाही. पण मी आतून खूश होतो.
मी रुबाबात म्हणतो, ‘हो लिहिलाय.’
तो गृहस्थ म्हणतो, ‘यापुढे लिहू नका’.
माझी खोपडी सटकली ना. मला.. चक्क मला. म्हणतो, लिहू नका!.
मी म्हणालो, ‘यु नो माय नेम? तुम्ही माझे लेख वाचलेत? मी मिडलइस्ट एक्सपर्ट आहे. बहुदा तुम्हाला हे ठाऊक नाही.’
तो म्हणाला, ‘लवकरच तुम्ही एक्सपर्टवरून टपराट व्हाल.’
आता मला शंका येऊ लागली.. समिथग गडबड!
मी म्हणतो, ‘कोण आपण?’
पलीकडून आवाज येतो, ‘इसिस नाव ऐकलं का?’
मला वाटते इसीस ही कुठली तरी विमा कंपनी असावी, नाहीतर मेडिकल कंपनी असेल.
तरीही मी विचारतो, ‘काय आहे हे इसिस?’
पलीकडला शांतपणे म्हणतो. ‘इस्लामिक स्टेट इन इराक अँड सिरिया.!’
ओह, मला धक्का बसतो. इसिस म्हणजे ती इराकमधली दहशतवादी संघटना! ओह माय गॉड!
मी पट्कन म्हणतो. ‘थांबवतो लिखाण..’ पलीकडला फोन ठेवतो.
मला सुटल्यासारखं वाटतं. आयला नको बाबा ते मिडलइस्ट एक्सपर्ट आणि ते लेख. नायतर ते इसिसवाले माझ्या शरीराचे पिसेस करायचे!
