संक्रांत म्हटली की आठवण होते ती हळदी-कुंकू समारंभाची. आता हळदी-कुंकू ही काही घरगुती बायकांचीच मक्तेदारी राहिलेली नाही. तर नोकरी करणा-या स्त्रियादेखील हौसेखातर हळदी-कूंकू समारंभाचं आयोजन करतात. कारण कोणतंही असो, गेट टुगेदर करायला कोणाला नाही आवडणार? पूर्वी बायका एकत्र आल्या की उखाणे घेणं, स्वयंपाकासंबंधित चर्चा केल्या जात असत. पण आता स्वयंपाकापेक्षा ऑफिसमधल्या गप्पा जास्त मारल्या जातात. हे हळदी-कूंकू आणि तिळगूळ समारंभ आता घरापुरते मर्यादित राहिलेलं नसून कार्यालयातल्या, एकाच सोसायटीमध्ये राहणा-या स्त्रिया एकत्र येऊन सार्वजनिक समारंभाप्रमाणे ते साजरं करतात. त्यामुळे जरी हळदी-कुंकू किंवा तिळगूळ समारंभाला आधुनिक स्वरूप आलं असलं तरी पूर्वीप्रमाणेच आतासुद्धा संक्रांतीची तयारी जोरात होते. मग ती काळ्या कपडय़ांची खरेदी असो किंवा लुटण्यासाठी एखादं वाण असो. सध्या बाजारात काळ्या रंगांची काय फॅशन आहे किंवा वाण लुटण्यासाठी काय वस्तू आल्या आहेत त्याविषयी जाणून घेऊ या.
एखादी वस्तू समोरच्या व्यक्तीला भेट म्हणून द्यायची तर ती उपयोगीच असावी ना..! म्हणूनच हळदी-कुंकू समांरभाला निरांजन, कोयरी किंवा करंडा, बांगडय़ा, टिकल्यांची पाकिटं, तेलाच्या बाटल्या, साबण, पिना, पाण्याच्या बाटल्या, प्लॅस्टिकचे डबे, पिशव्या, चमचे, वाटय़ा, फुलपात्र किंवा घरातील इतर भांडीदेखील.. अशा काही ना काही वस्तू वाटल्या जातात. त्याला ‘आवा लुटणं’ असं म्हटलं जातं. मात्र हे सगळं आता जुनं वाटू लागलं आहे. त्यामुळे गेल्या दोन-चार वर्षापासून एक नवाच ट्रेण्ड आला आहे, ते म्हणजे पर्यावरणपूरक वस्तू वाटण्याचा. मग यामध्ये कापडी पिशव्या, एखादं शोभेचं रोपटं किंवा तुळशीचं रोपही वाण म्हणून दिलं जातं.
बोरन्हाण
संक्रांतीपासून ते रथसप्तमीपर्यंत कोणत्याही दिवशी लहान मुलांचं आणि मुलींचं बोरन्हाण केलं जातं. काळं झबलं घालून बाळाला मधे बसवून चुरमुरे, बोरं, हलवा, तिळाच्या रेवडय़ा असे पदार्थ एकत्र करून त्या बाळावर या पदार्थाचा वर्षाव केला जातो. शिवाय यावेळी हौस म्हणून या लहानग्यांना हलव्याचे दागिने घातले जायचे. आताही हौस म्हणून का होईना, केवळ फोटो काढण्यासाठी म्हणलंत तरी चालेल, पण नव्या पिढीतील हे पालक हौसेखातर मुलांना हलव्याचे दागिने घालू लागले आहेत. हे दागिने शक्यतो रेडिमेड विकत आणले जातात. या दागिन्यांमध्ये मुलींसाठी मुकूट, बाजूबंद, गळ्यातला हार, कंबरपट्टा तर मुलांसाठी पेन, हत्ती, मोबाइलचं पाऊच यांचा सामावेश असतो. हे दागिने दादर मार्केट, दीनानाथ मार्केट (विलेपार्ले), विनायक केशव ठाकूरद्वार (गिरगाव) या ठिकाणी उपलब्ध आहेत.
केवळ लहान मुलांनाच नाही तर नववधूलाही हलव्याच्या दागिन्यांनी सजवलं जातं. यामध्ये नवीन म्हणायचं तर जावयाला संक्रांतीला देण्यासाठीही नवनवे ट्रेंड आले आहेत. त्यात हार आणि नारळाबरोबर हलव्याने बनवलेला लॅपटॉप, मोबाइल, टाय आणि जावई डॉक्टर असेल तर स्टेथसस्कोप अशा वस्तूही केवळ हौसेखातर दिल्या जातात.
महत्त्व ‘काळ्या’ वस्त्रांचं
‘अरे मकर संक्रांत जवळ आली आहे.. मला काळी साडी विकत घ्यायची आहे..’, ‘१४ तारखेला सगळ्यांनी काळ्या रंगाची साडी नेसूया का..!’ मकर संक्रांतीच्या दिवशी बहुतांश कार्यालयांमध्ये काळ्या रंगाचा ड्रेस कोड ठरवला जातो. एरव्ही काळा रंग नको, नको म्हणणारेसुद्धा खास या दिवशी मात्र काळे कपडे परिधान करायला उत्साहाने तयार होतात. कारण या काळ्या रंगात प्रत्येकाचं सौंदर्य खुलून दिसतं. निदान या दिवसाच्या निमित्ताने का होईना पण काळा ड्रेस घालण्याची एक संधी असते. नवविवाहित मुलींसाठी या सणाचं विशेष महत्त्व आहे.
लग्नानंतर येणा-या संक्रांतीला नवविवाहित मुलींसाठी खास काळ्या रंगाची वस्त्रं विकत घेतली जातात. मुलंही याला अपवाद नाहीत बरं का. बाजारातही मकर संक्रांत जवळ आली की कपडय़ांच्या दुकानात काळ्या रंगाचे कपडे झळकू लागतात. आजकाल साडय़ांच्या दुकानात काचेसमोर एकाच रंगाच्या छटा असणा-या वेगवेगळ्या प्रकारच्या साडय़ा लावण्याचा एक ट्रेण्डच झालाय. आता तर संक्रांतीचं निमित्तही आहे, त्यामुळे काळ्या रंगाच्या साडय़ांनी दुकानं सजू लागली आहेत. काळी साडी आणि सोनेरी, लाल, भगवा, पिवळा, हिरवा असे काठ असलेल्या नारायण पेठ, कांजीवरम, पैठणी, ओरिसा या मोठय़ा काठापदराच्या बारीक काठ असलेल्या इरकल, चंदेरी, बंगाली साडय़ांची खरेदी केली जाते. याचबरोबर सिफॉन, सिल्क, गार्डनच्या किंवा अगदी कॉटनच्या साडय़ांचीही चलती आहे.
हॅलो, छान कल्पना…