शित्या चौकेकराची सासू खूप आजारी असल्याने बायकोने सांगितलं म्हणून तो तिच्याबरोबर सासरवाडीला गेला. सोबत त्याचा बारा वर्षाचा पोरगाही होता. शित्याच्या सासूबाई अक्षरश: अंथरूणाला खिळल्या होत्या.
शित्या चौकेकराची सासू खूप आजारी असल्याने बायकोने सांगितलं म्हणून तो तिच्याबरोबर सासरवाडीला गेला. सोबत त्याचा बारा वर्षाचा पोरगाही होता. शित्याच्या सासूबाई अक्षरश: अंथरूणाला खिळल्या होत्या. गेले पंधरा दिवस पोटात अन्नाचा कण गेला नाही, असं तिच्या मुलाने म्हणजे शित्याच्या मेहुण्याने सांगितलं. घरात आई आजारी असल्याने त्यालाही कुठे कांमधंद्याला जाता येत नव्हतं.
पाऊस तोंडावर आल्याने कामांची लगबग वाढली होती. कामगारांची मोठी कमतरता भासत होती. अशा वेळेस चार पैसे गाठीला मारायचे तर घरात म्हातारी मृत्यूशी झुंज देत होती. भावाने हे रडगाणं लावल्यावर बहिणीला भावाची दया आली आणि तिने कलमाच्या मिळालेल्या दोन हजार रूपयातील एक हजार रूपये आपल्या भावाकडे दिले.
आपण पाचशे रूपये मागत असताना बायकोने कलमाच्या पैशातला एक रूपया आपल्याला दाखवला नाही आणि भावाने गाऱ्हाणे लावल्यावर त्याला एक हजार रूपये लगेच काढून दिले ही घटना प्रत्यक्ष आपल्या डोळयाने पाहिल्यावर शित्याच्या अंगाची लाही-लाही झाली. त्या रागातच बायकोच्या नकळत तिच्या बटव्यातून पन्नास रूपये पळवले आणि दुस-याच्या गावात पाहुणा वगैरे न म्हणता त्याने अड्डयावरची वाट धरली.
बेरडवाडीला जायला दुपारी चारची गाडी होती. त्या गाडीने पुन्हा परतायचं असं ठरवूनच ती म्हातारीला पाहायला आली होती. त्यामुळे पावणेचार वाजता ती आपल्या पोरासह बसस्टॉपवर आली. नवऱ्याचा मात्र पत्ता नव्हता. अर्थात चारच्या गाडीने जायचं हे त्याला माहित होतं. त्यामुळे तो वेळेत स्टॉपवर येईल, याची तिला खात्री होती. पण प्रत्यक्षात चार वाजून दहा मिनिटांनी बेरडवाडीमध्ये जाणारी गाडी आली तरी तिचा नवरा आला नव्हता. त्यामुळे ती घाबरली. तिला माहीत होतं की, तो नक्कीच कुठल्यातरी अड्डयावर ढोसायला गेला असणार.
गावात आपल्याबरोबर आला नाही तरी तिला त्याचं काही सोयरसुतक नव्हतं. पण आपण बेरडवाडीत गेलो आणि तो इथे राहिला तर दारू पिऊन आपल्या माहेरी काहीतरी गोंधळ घालेल आणि आपली अब्रु चव्हाटयावर आणेल याची तिला अधिक भीती होती. त्यामुळे ती गाडी थांबवून कंडक्टरच्या हातापाया पडू लागली. त्याला म्हणाली,
‘मास्तरांनू, आमचे हे हयसरच गेले आसत. ते येयपर्यंत वाय्च गाडी थांबवा.’
‘प्रत्येक पॅसेंजराक गाडी थांबव्क ही काय बापाची गाडी हा?’ कुणीतरी लाचार प्रवाशी भेटला की काही कंडक्टरांचा आवाज चढतो. त्या काहींपैकीच बहुदा हा कंडक्टर असावा.
‘आदीच गाडीक उशीर झालो हा. जास्ती येळ थांबाक जमाचा नाय. त्यापेक्षा बाई तुमी खाली उतरा,’ असं म्हणून कंडक्टरने डबल बेल मारली. मग मात्र शित्याच्या बायकोने त्या कंडक्टरचे अक्षरश: पाय धरले आणि म्हणाली,
‘मास्तरांनू, मी तुमच्या पाया पडतंय. पन असा करू नका. अवो, घराकडे माजी पाच वर्साची पोरगी एकटीच आसा. आमी घराकडे गेलंव नाय, तर तिचा कसा होतला?’ छोटया मुलीचं कारण सांगितल्यावर कंडक्टर, ड्रायव्हरसह प्रवाशांनीही जास्त ताणून धरलं नाही.
छोटया मुलीची मात्रा लागू पडल्याने सगळय़ांनीच नरमाईची भूमिका घेतली होती. त्यामुळे शित्याची बायको नवरा येईपर्यंत ‘आता कसा होतला पोरीचा? भूक लागली आसतली त्येका!’ वगैरे बोलून आपल्याबद्दल कणव निर्माण करू लागली. जेणेकरून नवरा येईपर्यंत गाडी जाऊ नये हाच त्या बिचारीचा उद्देश!
‘इले इले! ते बगा.’ लांबून तिला शित्या येताना दिसला. नवऱ्याला पाहिल्यावर तिला बरं वाटलं. गाडीतल्या सर्वानी त्या दिशेकडे पाहिलं तर लांबून तिचा नवरा फुल टाईट होऊन ‘झोल’ खात गाडीच्या दिशेने येत होता. एव्हाना साडेचार वाजले होते. तो गाडीजवळ आल्यावर ती शित्यावर भडकली. पण तिचं ते भडकणं दोन-चार वाक्यांचंच ठरलं. कारण त्यानेच मग अशी काही दमदार सुरूवात केली की, तिलाच शेवटी शांत राहणं भाग पडलं. तो पोरगाही आईला गप्प करत होता. बहुदा बापाचं ते वागणं आणि सगळय़ांचं हसणं, खिळलेल्या नजरा त्याला अस्वस्थ करत होत्या.
तळीराम झालेल्या शित्याने मात्र बायकोच्या जराशाच बोलण्यावर तिची अंथरूणात खिळलेली आई, मेलेला बाप, पळून गेलेली धाकटी बहीण, चोरीच्या केसमध्ये सजा झालेला भाऊ एवढंच नव्हे तर तिच्या असलेल्या नसलेल्या खानदानालाही उच्च दर्जाच्या शिव्यांची लाखोली वाहिली. या सगळया मालवणी शिव्यांमध्ये दोन शिव्या मात्र थोडया वेगळया आणि कुणी न ऐकलेल्या होत्या.
‘तुज्या आयचा किडूक मिडूक’ आणि ‘तुज्या बापसाचा भजा तळतंय’ या शिव्यांचा अर्थ गाडीतल्या कुणालाच येत नव्हता. आपल्या बायकोने भावाला कलमाच्या पैशातले हजार रूपये दिले हा राग मनात ठेवून शित्याचं तोंड गाडीच्या वेगापेक्षाही बेभान सुटलं होतं. बायकोचं अख्खं खानदान तो तळून-तळून करपवीत होता. कंडक्टरने आवाज चढवला की थोडा वेळ तो गप्प बसायचा.
थोडया वेळाने पुन्हा गाण्याने सुरूवात करून नव-नवीन शिव्यांचा खजिना खुला करायचा. एक वेळ तर आपल्या पोराकडे बोट करून ‘हय़ां कोनाचा ओझा घेतलंस?’ अशी विचारणाही त्याने बायकोकडे केली. नवऱ्याच्या या बोलण्याचा तिला भयंकर संताप आला. पण गाडीत तमाशा नको म्हणून ती दात दाबून ओठ हलवित मनातच त्याला मनसोक्त शिव्या देऊ लागली. अर्थात ते पुटपुटणं असल्याने त्याला ते कळलं नाही. मात्र, कंडक्टरने ‘तुजाच ओझा आता टपावर टाकतंय’ असं म्हटल्यावर तो गप्प झाला.
पाऊण तासात बेरडवाडीचा स्टॉप आला. कंडक्टरने सिंगल बेल मारली. भावाने दिलेले पायरीचे आंबे सावरत शित्याची बायको आणि पोरगा उतरला. मागोमाग स्वत:ला सावरत शित्या उतरला. पण गाडीच्या दरवाजातून उतरत असताना अचानक त्याचा तोल गेला आणि तो पोरग्याच्या अंगावर कोसळला. मात्र ही चुकी स्वत:ची असतानाही बायकोला आणि पोराला तालबद्ध शिव्या देत त्याने पोराच्या पाठीत जोरदार धपाटा घातला. एवढयात गाडी सुरू झाली.
पाऊण तास गाडीत फुल टाईमपास मिळालेल्या प्रवाशांना गाडीतल्या नाटकाचा शेवट काय झाला याची उत्सुकता होती. पण शेवट अर्थातच गोड झाला होता. मागच्या सीटवर बसलेल्या प्रवाशांनी गाडीच्या मागच्या काचेमधून पाहिलं असता त्यांना दिसलं की, त्या तळीरामाचा पोरगा गाडीतला सगळा राग बापावर काढून त्याला बदडत होता. बाप मोठमोठयाने ओरडत होता आणि काही झालंच नाही या आविर्भावात त्याची बायको जराही मागे वळून न पाहता पुढे चालत होती.
खूप छान , मज्जा आली ..