कोलन कर्करोगाचे निदान बहुतांशी वेळा मूळव्याध असे चुकीचे केले जाते. त्यामुळे उपचार प्रक्रियेमध्ये दिरंगाई होते, असे मत नवी मुंबईतील अपोलो रुग्णालयामधील तज्ज्ञ डॉक्टरांनी मत व्यक्त केले आहे. कोलोरेक्टल कर्करोगाचे प्रमाण सध्या वाढत चालले असून, त्यास आपल्या बदलत्या जीवनशैलीमधील काही घटक कारणीभूत आहेत. बहुतांशी रुग्ण हे कोलन कर्करोगाच्या लक्षणांकडे डोळेझाक करतात. रुग्णांकडून आपल्या विकाराला मूळव्याध मानल्याची चूक झाल्यामुळे तज्ज्ञ डॉक्टर मंडळींकडे जाण्यासाठी दिरंगाई होते. सर्वसाधारणपणे ५० टक्के लोकांना आपल्या आयुष्यात मूळव्याधीची लक्षणे जाणवतात. त्यामुळे तज्ज्ञ डॉक्टरांशी संपर्क साधून आपल्याला कोलन कर्करोग तर नाहीय ना, याची रुग्णांकडून खातरजमा होणे आवश्यक ठरते.
सुरुवातीच्या काळातील कोलोरेक्टल कर्करोगाचे निदान होणे खूप मोठे आव्हान आहे. बहुतांशी वेळा हा कर्करोग तिस-या टप्प्यामध्ये पोहोचल्यानंतर रुग्णांना त्याचे निदान होते. तोपर्यंत हा विकार रुग्णाच्या महत्त्वाच्या अवयवांमध्ये पसरलेला असतो. रक्तस्रव, गुदद्वारासंबंधीची वेदना तसेच आतडय़ांमध्ये होणा-या हालचालींद्वारे कोलोरेक्टल कर्करोगाचे निदान होऊ शकते. मात्र, त्यासंदर्भातील संपूर्ण तपासणी करण्यासाठी रुग्णांकडून तज्ज्ञ डॉक्टर मंडळींचा सल्ला घेतला जात नाही. ही समस्या वाढण्यामागचे सर्वात मोठे कारण म्हणजे, अनियंत्रित आणि बेकायदेशीरपणे वाढलेल्या पाईल्स क्लिनिक्सची संख्या. अशा ठिकाणी कोलन कर्करोग झालेल्या रुग्णाची दिशाभूल केली जाते आणि त्याच्यावर या आजाराचे निदान करण्याऐवजी मूळव्याधीवर उपचार केले जातात.
कोलन कर्करोगाची सर्वसाधारण लक्षणे :
पोटामध्ये वेदना होणे, अतिसार तसेच बद्धकोष्ठतासारखे आंत्र सवयींमध्ये वारंवार होणारे बदल, गुदद्वारामधील रक्तस्त्राव, मलामध्ये रक्तस्त्राव, विनाकारण आलेला थकवा, श्वास घेताना त्रास होणे, विनाकारण वजन घटणे.
कोलन कर्करोगाचे धोके आणि त्यावरील उपचार :
सर्वसाधारणपणे वयाच्या चाळिशीपुढील नागरिकांनी दरवर्षी ‘स्टुल टेस्ट’ (मल चाचणी) तसेच दहा वर्षानी पोटासंदर्भातील कोलोनोस्कोपी चाचणी करणे आवश्यक आहे. कोलोनोस्कोपी ही कोलन कर्करोगाच्या निदानाची चाचणी असून त्याच्या निदानासाठी रुग्णाच्या आतडय़ात एक टेलिस्कोप लावला जातो. इतर चाचण्यांमध्ये रक्तचाचणी आणि सीटी स्कॅनचा समावेश आहे.
लठ्ठपणा, शरीराला अपायकारक खाद्यशैली, कमी प्रमाणातील शारीरिक हालचाली, मांसाहाराचे वाढलेले प्रमाण, धूम्रपान आणि मद्यसेवन आदी कारणांमुळे कोलन कर्करोग जडण्याची शक्यता अधिक वाढते. ही शक्यता कमी करण्यासाठी नागरिकांनी जंक फूडचे सेवन करणे टाळावे. तसेच मांसाहार, धूम्रपान आणि मद्यसेवनही टाळावे. सर्वसामान्यांनी आपल्या आहारात अधिकाधिक भाज्या, फळे आणि कडधान्यांचा समावेश करावा. ज्या रुग्णांच्या कुटुंबातील सदस्यांचा कोलन कर्करोगाचा पूर्वेतिहास आहे, तसेच ज्यांच्या आतडय़ांसंदर्भात सुमारे सहा आठवडय़ांहून अधिक काळ तक्रारी आहेत, अशांनी या आजाराची चाचणी करणे आवश्यक ठरते.
कोलोरेक्टर कर्करोगावर विविध पद्धतीने उपचारपद्धती अवलंबिली जाते. त्यामध्ये शल्य अँकोलॉजिस्ट, मेडिकल आँकोलॉजिस्ट, रॅडिएशन अँकोलॉजिस्ट, पॅथॉलॉजिस्ट आणि रुग्णांची काळजी घेणा-या तज्ज्ञ परिचारिकांचा समावेश आहे. या आजारावरील मुख्य उपचार म्हणजे शस्त्रक्रिया हाच असून अलीकडच्या काळात कमी रक्तस्रव होणा-या अत्याधुनिक लॅप्रोस्कोपी आणि रोबोटिक कोलोरेक्टल शस्त्रक्रिया केली जाते. तसेच या रोगावर मात करण्यासाठी कधी कधी रुग्णावर केमोथेरपी किंवा रेडिओथेरपीही केली जाते.
डॉ. शिशिर शेट्टी, कन्सल्टंट, सर्जिकल अँकोलॉजी